Pomiary i analiza

Wiele badań wykazało, że profil kwasów tłuszczowych w lipidach krążących we krwi odzwierciedla ilość spożywanych tłuszczów i, w związku z tym, jest powiązany ze stanem zdrowia [23, 24, 25, 26, 27]. Tłuszcze znajdujące się we krwi odpowiadają rodzajom tłuszczów, które dostarczasz swojemu organizmowi na potrzeby produkcji energii i tworzenia nowych komórek, w tym błon komórkowych oraz tkanek. Niezbędne kwasy tłuszczowe, kwas linolowy (LA) omega-6 i kwas alfa-linolenowy (ALA) omega-3, muszą być dostarczane w diecie, ponieważ organizm sam nie jest w stanie ich wyprodukować. Niezbędny w diecie kwas linolowy (LA) omega-6 jest przetwarzany w organizmie na kwas arachidonowy (AA) omega-6. Niezbędny w diecie kwas alfa-linolenowy (ALA) omega-3 jest przetwarzany w organizmie na kwas eikozapentaenowy (EPA) omega-3 i kwas dokozaheksanowy (DHA) omega-3, jak pokazano na Rysunku 1. Kwas ALA pochodzący ze spożywanych warzyw nie jest jednak w wystarczającym stopniu przetwarzany przez organizm na morskie kwasy EPA i DHA. W związku z tym należy dostarczać bezpośrednio kwasy EPA i DHA ze źródeł pochodzenia morskiego.

Kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3 są przechowywane w błonach komórkowych. Kiedy kwasy tłuszczowe omega-6 i omega-3, takie jak kwas arachidonowy (AA) omega-6, kwas eikozapentaenowy (EPA) omega-3 i kwas dokozaheksaenowy (DHA) omega-3 zostają uwolnione z błon komórkowych, są przekształcane na „hormony” o silnym działaniu lokalnym. Kontrolują one procesy zapalne i łagodzą skurcze mięśni w całym organizmie. To właśnie produkcja tych lokalnych „hormonów” z kwasów tłuszczowych AA, EPA i DHA określa, czy Twoja dieta sprzyja powstawaniu stanów zapalnych, czy im zapobiega. Długo stosowana dieta sprzyjająca zapaleniom może okazać się wyniszczająca dla Twojego zdrowia.

Dobry stan zdrowia serca Eskimosów żyjących na Grenlandii doprowadził naukowców do podejrzenia, że wysoka konsumpcja ryb może je chronić [28]. Trwające 20 lat badanie przeprowadzane na 852 holenderskich mężczyznach w średnim wieku, którzy spożywali co najmniej 30 g ryb tygodniowo, wykazało, że stan zdrowia ich serc jest lepszy niż mężczyzn, którzy nie jedli ryb [29]. Trwające 30 lat badanie przeprowadzane na ponad 2100 mężczyznach mieszkających w Chicago, którzy spożywali co najmniej 35 g ryb dziennie również wykazało, że stan zdrowia ich serc jest lepszy niż mężczyzn, którzy nie jedli ryb [30]. Jedną z najważniejszych korzyści morskich kwasów omega-3 EPA i DHA pochodzących z ryb dla stanu zdrowia serca jest ich zdolność hamowania migotania komór i następującego w konsekwencji nagłego zatrzymania krążenia w ramach wczesnej i  wtórnej prewencji [31].


Rys. 1 Metabolizm kwasu linolowego (LA) omega-6 na kwas arachidonowy (AA) omega-6 oraz kwasu alfa-linolenowego (ALA) omega-3 z warzyw na kwasy EPA i DHA omega-3 pochodzenia morskiego

Poziom kwasów omega-3 EPA i DHA pochodzenia morskiego to ważny wyznacznik wielu procesów zdrowotnych, szczególnie związanych ze stylem życia. Aby uzyskać więcej informacji na temat poziomów kwasów tłuszczowych omega-3 i związanych z nimi chorób, należy zapoznać się z literaturą naukową podaną w numerach referencyjnych.[6, 8, 32] Kwas eikozapentaenowy (EPA) (omega-3) pochodzenia morskiego to najważniejszy kwas tłuszczowy z grupy omega-3 występujący w mięśniach i wątrobie, podczas gdy kwas dokozaheksaenowy (DHA) (omega-3) pochodzenia morskiego występuje głównie w oczach, spermie i korze mózgowej. Kwas tłuszczowy omega-3 DHA jest niezbędny do prawidłowego funkcjonowania mózgu i siatkówki, szczególnie u wcześniaków. Kwas DHA, niezbędny do rozwoju mózgu w okresie prenatalnym, stanowi 40% kwasów tłuszczowych fosfolipidów błonowych w mózgu. Spożywanie kwasu DHA w odpowiednich ilościach wiązano z licznymi korzyściami dla zdrowia, w tym z rozwojem mózgu i siatkówki, spowalnianiem starzenia, funkcjonowaniem pamięci, funkcją błony synaptycznej, funkcją biogenezy fotoreceptorów oraz neuroprotekcją.[10, 33, 34]

Rys. 2 Dieta niezrównoważona i sprzyjająca stanom zapalnym

Rysunek 3 pokazuje, że wśród 45 331 próbek od indywidualnych osób przeanalizowanych w naszym laboratorium większość z nich nie zachowuje balansu omega-6 (AA)/omega-3 (EPA). Osoby te powinny zmienić nawyki żywieniowe. Po przeanalizowaniu 400 000 próbek (do czerwca 2019 r.) wnioski pozostają bez zmian.



Rysunek 3. Balans omega-6 (AA) / omega-3 (EPA) powinien wynosić poniżej 3:1, pokrywając się z zalecanym poziomem omega-3.

Zachowanie standardowego balansu między omega-6 a omega-3 jest ważne w procesie prawidłowego rozwoju komórek i tkanek (homeostazy). Pomaga również organizmowi zwalczać stany zapalne. Te kwasy tłuszczowe są bazą dla lokalnych „hormonów”, takich jak prostaglandyny, leukotrieny i tromboksany, które regulują procesy zapalne, a także łagodzą skurcze mięśni i pozwalają na relaks.

Brak równowagi kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3 to jeden z objawów problemów zdrowotnych związanych ze stylem życia. Więcej informacji na temat zachwiania równowagi omega-6/omega-3 i związanych z tym chorób można przeczytać w literaturze naukowej – pozycje o numerach referencyjnych 7, 12 i 16. Prawidłowo zbilansowana dieta przeciwzapalna, zawierająca odpowiednią ilość kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3, jest niezwykle ważna dla zdrowia każdej kobiety w ciąży i jej dziecka, ponieważ rozwijający się mózg i układ nerwowy wymagają dużych, zrównoważonych ilości kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3, które muszą być dziecku dostarczane przez matkę [35, 36]. Odpowiednia ilość kwasów tłuszczowych omega-6 i omega-3 wspiera zdrowie psychiczne i układ nerwowy, prawidłowe funkcjonowanie serca i układu krążenia, żołądka, jelit i płuc, a nawet skóry (patrz Badania, projekty rozwoju realizowane przez naszą firmę).

 

Rys. 4 Zrównoważona dieta

Kwas arachidonowy (AA) to najważniejszy dla organizmu kwas z rodziny omega-6. To punkt początkowy w wywoływanym przez omega-6 procesie produkcji hormonów tkankowych, takich jak prostaglandyny, tromboksany i leukotrieny. Hormony te są zaangażowane w procesy zapalne i są ważnym czynnikiem wywołującym ból. Zapalenie to proces fizjologicznym, który następuje w wyniku infekcji lub zranienia. Główną funkcją ostrych stanów zapalnych jest ochrona ciała przed zniszczeniami poprzez ograniczenie postępowania infekcji lub uszkodzeń spowodowanych przez zranienie. Chroniczny stan zapalny może być szkodliwy dla organizmu. 

Współczynnik AA wskazuje, jaki procent ilości wszystkich mierzonych kwasów tłuszczowych stanowi kwas arachidonowy (AA) z rodziny kwasów tłuszczowych omega-6. Przeciętnie prawidłowe wartości mieszczą się w zakresie od 6,5 do 9,5%. Optymalny wynik powinien wynosić 8,3%. Niektóre osoby są genetycznie predysponowane do poziomu AA wynoszącego poniżej 5% (mieszczącego się w żółtym lub czerwonym zakresie na osi), a inne odwrotnie – typowy jest dla nich poziom AA wynoszący powyżej 10% (mieszczący się w żółtym lub czerwonym zakresie na osi). Pierwsza grupa może zwiększyć ilość dobrych źródeł kwasu arachidonowego (AA) w diecie, np. jajek i produktów mięsnych pochodzących ze zwierząt karmionych zbożem, takich jak kurczaki, a dla drugiej grupy korzystne może okazać się unikanie produktów spożywczych bogatych w kwas AA.  
Procent AA ma znaczenie w kilku przeprowadzanych przez nas obliczeniach. Jeśli Twój wynik AA jest niższy niż 5% lub wyższy niż 12%, ma on negatywny wpływ na niektóre wartości odzwierciedlane w wynikach testu.

 

Rys. 5 Docelowa zawartość procentowa kwasu arachidonowego wynosi 8,3%  

Rysunek 5 pokazuje, że wśród 42 489 próbek od indywidualnych osób przeanalizowanych w naszym laboratorium większość z nich ma prawidłowy poziom kwasu AA. Wnioski nie zmieniły się po przeanalizowaniu 369 000 próbek do kwietnia 2020 r.

Niski poziom AA może wskazywać na ograniczoną aktywność enzymatyczną w procesie syntezy kwasu AA (Ryc. 1) lub nieodpowiednią ilość kwasu linolowego (LA) omega-6 ze względu na dietę beztłuszczową lub ubogą w tłuszcze. Z kolei niski poziom AA może prowadzić do częstszych infekcji lub dłuższego gojenia się ran [37, 38].

Rysunek 6 pokazuje, że wśród pierwszych 45 329 pojedynczych próbek przeanalizowanych w naszych laboratoriach w większości wystąpił brak równowagi pod względem „wskaźnika płynności błon komórkowych”, co oznacza konieczność poprawy zwyczajów żywieniowych. Wniosek jest taki sam po ocenie 400 000 próbek (czerwiec 2019 r.). 

Rysunek 6. Najkorzystniej jest, gdy wskaźnik płynności błony komórkowej wynosi poniżej 4:1

Skład i budowa strukturalna błony komórkowej mają kluczowe znaczenie dla zdrowia komórek, a przez to dla całego organizmu. Z jednej strony błona komórkowa powinna być na tyle sztywna, aby zapewnić odpowiednią budowę strukturalną komórki. Z drugiej strony wymagana jest jej płynność w takim stopniu, aby umożliwić dostarczanie składników odżywczych i odprowadzanie produktów przemiany materii, a także aby zapewnić swobodne unoszenie się receptorów komórkowych w biwarstwie fosfolipidowej. Receptory komórkowe w biwarstwie fosfolipidowej to miejsca wiązania, inaczej „stacje dokujące”, hormonów i innych aktywnych biologicznie składników odżywczych wpływających na funkcjonowanie komórek. Przykładem są cząsteczki cholesterolu transportujące kwasy tłuszczowe i inne składniki tłuszczów z wątroby do komórek. Żółte białko u góry cząsteczki cholesterolu (Rysunek 7) łączy się z receptorem na powierzchni błony komórkowej, aby dostarczać kwasy tłuszczowe i inne składniki tłuszczów do komórki. Najlepiej jest, gdy swobodnie unoszące się receptory komórkowe przemieszczają się po całej powierzchni błony jak „łódź unosząca się na rzece”.

Rysunek 7. Swobodnie unoszące się receptory komórkowe i cząsteczka cholesterolu przenosząca kwasy tłuszczowe i inne składniki tłuszczów we krwi z wątroby do wszystkich komórek ciała.

Z Rysunku 8 wynika, że wskaźnik siły psychicznej większości z pierwszych 45 331 próbek od indywidualnych osób przeanalizowanych w naszym laboratorium jest zaburzony. Osoby te powinny poprawić swoje nawyki żywieniowe. Po przeanalizowaniu 400 000 próbek (do czerwca 2019 r.) wnioski pozostają bez zmian.


Rysunek 8 Wskaźnik siły psychicznej powinien wynosić poniżej 1:1


Poniższy rysunek pokazuje, że spadek tego wskaźnika znacznie wpływa na wiele czynników powiązanych z dobrym samopoczuciem [39]. Istnieją liczne dowody na to, że brak równowagi profilu kwasów tłuszczowych mogą wywoływać depresję [40, 41]. Kwasy omega-3 EPA i DHA potrafią również stabilizować nastrój [42, 43].




Przeprowadzono badanie, w ramach którego grupa osób uzależnionych od różnych substancji codzienne przez 3 miesiące przyjmowała 3 g kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) pochodzenia morskiego. Okazało się, że osoby te zaczęły odczuwać mniejszy gniew i niepokój w porównaniu z grupą, która przyjmowała placebo [44]. Badania kliniczne wskazują na zwiększenie sprawności kognitywnej przy zwiększonej konsumpcji kwasów tłuszczowych omega-3 (EPA i DHA) pochodzenia morskiego o działaniu przeciwzapalnym [45, 46, 47]. Dzieciństwo i starość to dwa najważniejsze okresy życia, kiedy człowiek jest najbardziej wrażliwy. W tych fazach morskie kwasy omega-3 (EPA i DHA) są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania mózgu. Podczas tych okresów życia człowieka niedobory kwasów omega-3 są powiązane z zaburzeniami pamięci i trudnościami w nauce, a także wahaniami nastrojów.

Możliwe, że kiedy neurony są stymulowane przez neuroprzekaźniki, kwasy omega-3 (EPA+DHA) i kwas arachidonowy (AA) omega-6 są uwalniane z fosfolipidów błon komórkowych i ulegają procesom metabolicznym w mózgu, dając początek serii bioaktywnych związków, takich jak prostaglandyny, tromboksany, leukotrieny, lipoksyny, resolwiny i protektyny, w tym neuroprotektyna D1 z wolnego DHA. Te bioaktywne lokalne „hormony” mogą modulować i wpływać na czynności związane z neuroprzekaźnikami, np. serotonina i noradrenalina mogą oddziaływać na częstotliwość skurczów serca, acetylocholina na zdolność utrzymywania uwagi, a dopamina – na naukę opartą na systemie nagradzania w mózgu [48, 49, 50].